Sâm Ngọc Linh cũng là loại nhân sâm thứ 20 được tìm thấy trên thế giới. Theo kết quả nghiên cứu từ năm 1978 của Bộ Y tế Việt Nam, phần thân rễ của cây sâm Ngọc Linh Việt Nam chứa 26 hợp chất saponin có cấu trúc hóa học đã biết và 24 saponin có cấu trúc mới không có trong các loại sâm khác, trong khi sâm Triều Tiên có khoảng 25 saponin. Những kết quả nghiên cứu, phân lập thành phần hóa học mới nhất được công bố còn kéo dài danh sách saponin của sâm Ngọc Linh hơn nữa, lên tổng cộng 52 loại. Như vậy, sâm Việt Nam là một trong những loại sâm có hàm lượng saponin nhiều nhất, tương tự một số cây sâm quý đã từng được nghiên cứu sử dụng từ lâu trên thế giới. Hợp chất hóa học đa dạng và tác dụng thực tiễn đối với sức khỏe của con người khiến sâm Ngọc Linh hiện nay được bán trên thị trường với giá càng ngày càng cao, thậm chí còn cao hơn sâm Triều Tiên nhiều lần.

Lịch sử phát hiện

Trước khi có sự phát hiện từ phía các nhà khoa học, sâm Ngọc Linh đã được các đồng bào dân tộc thiểu số Trung Trung bộ Việt Nam, đặc biệt là dân tộc Xê Đăng sử dụng như một loại củ rừng, mà họ gọi là củ Ngải Rọm Con hay Cây Thuốc Giấu, chữa nhiều loại bệnh theo các phương thuốc cổ truyền. Dựa trên những thông tin lưu truyền trong cộng đồng các dân tộc thiểu số tại tỉnh Quảng Nam và tỉnh Kon Tum về một loại củ quý hiếm trên núi Ngọc Linh có tác dụng tốt đối với sức khỏe con người, và do nhu cầu của kháng chiến đã khiến Ngành dược Khu Trung Trung Bộ quyết phải tìm ra cây sâm chi Panax tại miền Trung, mặc dù trước đó nhiều nhà khoa học cho rằng chi Panax chỉ có ở miền Bắc.

Năm 1973, khu Y tế Trung Trung bộ cử một tổ 4 cán bộ do dược sĩ Đào Kim Long làm trưởng đoàn, kỹ sư Nguyễn Bá Hoạt, dược sĩ Nguyễn Châu Giang, dược sĩ Trần Thanh Dân là thành viên, đi điều tra phát hiện cây sâm theo hướng chân núi Ngọc Linh thuộc huyện Đắk Tô tỉnh Kon Tum. Khi đoàn lên tỉnh Kon Tum, Ban Dân y Kon Tum cử thêm dược tá Nguyễn Thị Lê trợ giúp cho đoàn, dẫn đường lên núi Ngọc Linh. Sau nhiều ngày vượt suối băng rừng, đến 9 giờ sáng ngày 19 tháng 03 năm 1973, ở độ cao 1.800 mét so với mặt nước biển, đoàn đã phát hiện hai cây sâm đầu tiên và ngay buổi chiều cùng ngày đã phát hiện được một vùng sâm rộng lớn thuộc phía Tây núi Ngọc Linh. Sau 15 ngày nghiên cứu toàn diện về hình thái, sinh thái, quần thể, quần lạc, phân bố, di cư và phát tán, dược sĩ Đào Kim Long đã xác định núi Ngọc Linh là quê hương của cây sâm mới, đặc biệt quý hiếm, chưa từng xuất hiện tại bất cứ nơi nào khác trên thế giới. Theo đánh giá của Tiến sĩ Trần Chí Liêm - Thứ trưởng Bộ Y tế Việt Nam: “Đây là cống hiến quan trọng cho khoa học, bổ sung tri thức mới về vùng phân bố chi Panax xuống tới vĩ tuyến 15 và bổ sung cho chi Panax họ Araliaceae một loài mới”. Sau khi sâm được phát hiện, Khu ủy Khu 5 đã chỉ đạo Ban Dân y bí mật bảo vệ và khai thác, giao cho xưởng Dược Trung Trung bộ chế biến làm thuốc phục vụ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trong khánh chiến; đồng thời gửi mẫu ra Bộ Y tế, Viện Dược liệu Hà Nội nghiên cứu.

Những năm sau khi hòa bình lập lại, tháng 10 năm 1978 một tổ công tác thứ hai lên vùng núi Ngọc Linh với nhiệm vụ ước lượng sơ bộ diện tích sâm mọc. Kết quả chuyến đi là việc tìm ra được một vùng dài hàng chục kilômét, có trữ lượng khoảng 6.000 - 7.000 cây sâm mọc dày đặc với mật độ từ 1 mét vuông một cây đến 7,8 mét vuông một cây.

Nǎm 1979, Ty Y tế Quảng Nam tổ chức điều tra ở 5 xã của huyện Trà My với sự giúp đỡ của Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả đợt điều tra là việc tìm thấy 1.337 cây trong 211 ô tiêu chuẩn. Trọng lượng trung bình thân rễ sâm là 5,26 gam; số thân có trọng lượng trên 25 gam là 7,39% và số thân rễ có trên 10 sẹo (ước tính trên 8 năm tuổi) là 36,9%. Đợt điều tra này đã thu được 1 thân rễ có tới 52 sẹo (ước tính cây trên 50 năm tuổi), đường kính 1,2 cm, tuy đây chưa phải là thân rễ sống lâu nhất. Trong những đợt tìm kiếm, điều tra về sau còn phát hiện ra cây khoảng 82 năm tuổi có rễ, củ và thân rễ dài hơn nửa mét.

Như vậy, qua khảo sát, điều tra và nghiên cứu của các nhà khoa học, sâm Ngọc Linh là một loại sâm vô cùng quý hiếm có nguồn gốc xuất xứ từ rất lâu đời, có tác dụng chữa bách bệnh và bồi bổ sức khỏe cho con người sống lâu trăm tuổi.

Công dụng của sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh được xếp vào loại sâm thuộc dạng quý hiếm, nó được tìm ra ở núi Ngọc Linh trên độ cao 1.800 m thuộc tỉnh Kon Tum và Quảng Nam của đất nước Việt Nam.Hiện nay, có rất nhiều nhà nghiên cứu bắt tay vào thực hiện công trình nghiên cứu công dụng của sâm Ngọc Linh nó được chứng minh rằng là một vị thuốc đặc biệt, quý hiếm hơn cả các loại sâm khác như: nhân sâm Triều Tiên, Trung Quốc và Mỹ.

Trước khi có những công trình nghiên cứu kỹ lưỡng về tác dụng đối với sức khỏe của sâm Ngọc Linh, thì trước đó sâm Ngọc Linh đã được các dân tộc thiểu số Việt Nam, như người Xê Đăng, dùng như một loại thuốc trong những bài thuốc cổ truyền cầm máu, lành vết thương, làm thuốc bổ, sốt rét, đau bụng, phù thũng. Theo tiến sĩ Nguyễn Bá Hoạt, Phó viện trưởng Viện Dược liệu Việt Nam, những kết quả nghiên cứu dược lý thực nghiệm sâm Ngọc Linh đã chứng minh tác dụng chống stress vật lý, stress tâm lý và trầm cảm, kích thích hệ miễn dịch, chống ôxi hóa, lão hóa, phòng chống ung thư, bảo vệ tế bào gan. Nghiên cứu dược lý lâm sàng của sâm Ngọc Linh cũng cho kết quả tốt: bệnh nhân ăn ngon, ngủ tốt, lên cân, tăng thị lực, hoạt động trí tuệ và thể lực cải thiện, gia tăng sức đề kháng, cải thiện các trường hợp suy nhược thần kinh và suy nhược sinh dục, nâng cao huyết áp ở người bị huyết áp thấp. Ngoài những tác dụng như tiến sĩ Nguyễn Bá Hoạt nói trên, theo dược sĩ Đào Kim Long, sâm Ngọc Linh có những tính năng tuyệt hảo như tăng lực, phục hồi sự suy giảm chức năng giúp cho tình trạng của cơ thể trở lại bình thường; kháng các độc tố gây hại tế bào, giúp kéo dài sự sống của tế bào và tăng các tế bào mới. Đặc biệt, sâm Ngọc Linh có những tính năng mà sâm Triều Tiên và sâm Trung Quốc không có là tính kháng khuẩn, chống trầm cảm, giảm lo âu, chống ôxi hóa, và hiệp lực tốt với thuốc kháng sinh, thuốc trị bệnh tiểu đường.

Trạm Nghiên cứu Dược liệu tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (trước đây) và Xí nghiệp Dược phẩm Đà Nẵng, trong bước đầu thực hiện bào chế sản phẩm thành dược liệu có giá trị thương mại, đã chế ra “Tinh sâm quy Ngọc Linh”, “Sâm quy mật ong”... có chứa sâm Ngọc Linh.

Vì vậy, từ bao đời nay, khi nhắc đến các loại nhân sâm ai cũng đều nghĩ nó như là một vị thuốc bổ, tăng thể lực, chống suy nhược cơ thể và sâm Ngọc Linh cũng vậy nó kích thích toàn bộ các hoạt động của não bộ chống suy nhược cơ thể, gia tăng sức đề kháng và phòng chống các loại mầm mống gây ung thư và hỗ trợ thuốc chữa ung thư. Ngoài những tác dụng trên cơ sở khoa học đã nghiên cứu về đặc tính chung của các loại nhân sâm, sâm Ngọc Linh còn ẩn chứa các đặc tính nổi trội mà không phải bất kì loại nhân sâm nào cũng có được. Đó là:

- Có thể sử dụng dài ngày mà không bị ảnh hưởng bới các độc tính

- Tinh chất chứa trong sâm Ngọc Linh có thể dùng cho cả trẻ sơ sinh đến người già

- Phát huy tác dụng tối đa khi phối hợp với các loại kháng sinh thông dụng

- Kết hợp tạo tác dụng tổng hợp, hiệp lực tốt với thuốc điều trị bệnh tiểu đường

- Tác dụng giảm đau và chữa trị viêm họng các bệnh lý về phổi và phế quản

- Ngăn chặn bệnh hen tái phát…

Qua nhiều cuộc nghiên cứu về sản phẩm sâm Ngọc Linh, nó được đánh giá là sản phẩm thần dược giúp người bệnh cảm thấy ăn ngon ngủ được, tăng thể trọng và thị lức, giảm mệt mỏi tăng sức bền luôn được các chuyên gia khuyên dùng sử dụng sản phẩm sâm Ngọc Linh trong việc bồi bổ cơ thể. Tuy nhiên, bên cạnh đó trước khi sử dụng bất kì loại sâm nào nên được tư vấn kĩ càng từ các chuyên gia, bác sĩ để phòng tránh những trường hợp nguy hại xảy ra.